Obecnie w laboratoriach wagi są sprzętem, bez którego nie jesteśmy w stanie przeprowadzić żadnych analiz, szczególnie jeśli dotyczą określenia masy.

W zależności od potrzeb wykorzystywane są wagi bardzo dokładne, czyli mikrowagi, jak również wagi analityczne, a przy mniej dokładnych pomiarach używamy wag precyzyjnych, natomiast przy ważeniu zgrubnym wystarczą już wagi techniczne. Oprócz bardzo ogólnego i umownego istnieje również podział wag ze względu na klasy dokładności I, II, III klasa. Warto zaznaczyć, że tylko wagi laboratoryjne z legalizacją mają określoną klasę dokładności.

O tym, jaka waga ma zostać użyta w danym momencie, w dużej mierze zależy od użytkownika, dostępności wagi w laboratorium oraz receptury z jaką dokładnością ma być przygotowana. Dla jednych ważne jest maksymalne obciążenie wagi, a dla innych użytkowników działka odczytowa wagi i powtarzalność. Niestety w wielu przypadkach o wyborze wagi decyduje dostępny budżet.

W branży pomiarowej nie ma kompromisów, dlatego jakość zawsze idzie w parze z ceną.

waga OHAUS

Najczęściej wagi laboratoryjne dzieli się na:

  • Wagi mikroanalityczne / półmikroanalityczne od 0,01mg do 0.1 µg
  • Wagi analityczne 0,1mg
  • Wagi precyzyjne 0,001g oraz 0,01g
  • Wagi techniczne 0,1g i 1g

Warto zauważyć, że powyższy podział jest umowny i wielu użytkowników często stosuje nazwy zamiennie lub wykorzystuje własne nazewnictwo często branżowe.

Czy waga w laboratorium powinna być legalizowana?

Legalizacja wagi jest odwiecznym problemem, dla tych który stoją przed wyborem oraz zakupem wagi laboratoryjnej. Czy mam kupić wagę legalizowaną, bo będzie „dokładniejsza” czy też zdecydować się na wagę bez legalizacji, która zwykle jest tańsza?

Wbrew pozorom wagi, które posiadają legalizację i te, które jej nie mają, w przypadku wag analitycznych i precyzyjnych ważą dokładnie z taką samą działką odczytową d, potocznie zwaną dokładnością. Różnica jest widoczna dopiero w przypadku wag technicznych oraz w klasie III, gdzie wagi nielegalizowane są dokładniejsze od wag legalizowanych. Różnica ta wynika z faktu, że wagi legalizowane musze spełniać odpowiednie zatwierdzenia typu oraz wymagania dotyczące wag legalizowanych.

Zgodnie z Ustawą „Prawo o miarach” :

Legalizacja – zespół czynności obejmujących sprawdzenie i stwierdzenie w drodze decyzji, poświadczonej wyłącznie dowodem legalizacji, że przyrząd pomiarowy spełnia wymagania;

Legalizacji podlegają przyrządy pomiarowe w tym wagi, które są stosowane:

  1. W ochronie zdrowia, życia i środowiska,
  2. w ochronie bezpieczeństwa i porządku publicznego,
  3. w ochronie praw konsumenta,
  4. przy pobieraniu opłat, podatków i innych należności budżetowych oraz ustalaniu opustów, kar umownych, wynagrodzeń i odszkodowań, a także przy pobieraniu i ustalaniu podobnych należności i świadczeń,
  5. przy dokonywaniu kontroli celno-skarbowej,
  6. w obrocie

Wymienione powyżej punkty są to przypadki, gdzie wagi powinny być bezwzględnie legalizowane. W odniesieniu do wag laboratoryjny wszystkie wagi stosowane w:

  • Farmaceutycznym laboratoriach analitycznym,
  • Recepturze aptecznej,
  • Gabinecie lekarskim także tym prywatnym
  • Salonie i warsztacie jubilerskim
  • Kontroli małych opakowań o stałej masie na etykiecie
  • Wszelkich instytucjach kontrolnych, które na podstawie masy nakładają kary, mandaty, zbierają materiał dowody – Policja, Sanepid, Nadzór Farmaceutyczny itp.

powinny posiadać ważną legalizację. Wpływ na to, czy waga laboratoryjna ma posiadać legalizację nie ma jej nazwa potoczna, tylko obszar, w jakim ma zastosowanie.

W niektórych sytuacjach w branżach, które nie są wymienione powyżej, część klientów decyduje się na zakup wagi legalizowanej. Jest to dla nich w pewnym sensie zabezpieczenie przed nieuczciwymi praktykami swoich dostawców lub odbiorców, gdzie masa jest prostym do podważenia składnikiem dostawy.


Kiedy waga laboratoryjna powinna być wzorcowana?

Wzorcowanie wag jest dodatkowym sposobem nadzoru nad wagi w firmie. Zgodnie z definicją wcześniej cytowanego „Prawa o miarach” wzorcowanie to:

Czynności ustalające relację między wartościami wielkości mierzonej wskazanymi przez przyrząd pomiarowy a odpowiednimi wartościami wielkości fizycznych, realizowanymi przez wzorzec jednostki miary;

Wzorcowanie wag jest czynnością, która powinna być uwzględniona przez wszystkie podmioty posiadające w swoim przedsiębiorstwie system kontroli jakości typu ISO, gdzie jednym z punktów bardzo często jest nadzór nad urządzeniami pomiarowymi i gdzie taki zapis w dokumentacji systemu odnośnie wzorcowania powinien się znaleźć wraz z harmonogramem, który określa jak często wagi wzorcować. Wzorcowanie wag jest usługą, która może być realizowana łącznie z legalizacją lub też niezależnie od niej.

waga OHAUS AX Adventurer

Bardzo często wzorcowanie jest też narzucane odgórnie przez dużych odbiorców towarów od producenta. Najwyższą formą nadzoru nad wagami jest wzorcowanie oraz zalecane miedzy wzorcowaniami cykliczne sprawdzenia. Nigdzie w normie ISO 9001:2015 nie ma informacji o konieczności legalizacji wag.

Reasumując, każda waga stosowana w laboratorium może być wzorcowana przez akredytowane laboratorium wzorcujące, natomiast nie każda waga może być legalizowana.

Zobacz wszystkie ciekawostki na temat wag laboratoryjnych: