Obecnie, dokonywanie jakichkolwiek pomiarów nie stanowi dla nas żadnego wyzywania. Posługujemy się różnorodnymi mniej lub bardziej zaawansowanymi urządzeniami oraz technologiami, pomocnymi w mierzeniu poszczególnych wartości, a ponadto gwarantującymi uzyskanie precyzyjnego wyniku, przy jednoczesnym minimalizowaniu ryzyka błędu.

stara waga apteczna

Mimo że wagi stosowane są już od wieków, z początku ich wygląd oraz wykorzystywana technika pomiaru znacząco odbiegały od modeli znanych nam dzisiaj ze sklepowych półek lub specjalistycznego asortymentu internetowego, takiego jaki oferuje m.in. marka Axis lub Ohaus. Wizualną, jak i techniczną metamorfozę przeszła również waga apteczna, będąca podstawowym narzędziem sporządzania receptur aptekarskich. I choć w praktycznym zastosowaniu stare wagi apteczne odeszły już dawno w niepamięć, nadal wiele osób kolekcjonuje je w celach hobbystycznych i historycznych.

Waga aptekarska stara szalkowa

Historia najstarszych wag sięga czasów starożytnych, a za przyczynę ich pojawienia się wskazywane jest rozpoczęcie wykorzystywania kruszców jako środków płatniczych. Warto również zaznaczyć, że w tym okresie waga odgrywała znaczącą rolę w sferze moralnej- wśród wielu znaczeń, najważniejsze odnoszą się do bezstronności, a także sposobu sądzenia za występki (szala przechylała się na stronę winnego).

stara waga apteczna

Pierwsze faktyczne przyrządy służące wykonywaniu pomiarów masy i ciężaru zostały wynalezione przez Egipcjan, ok. 5-7 tysięcy lat temu. Oczywiście nie wprowadzano wtedy rozróżnienia pomiędzy przykładowo wagą kuchenną lub sklepową, a wagą apteczną starą. Jak zatem wyglądało ówczesne urządzenie, bez którego dzisiaj wiele gałęzi przemysłu nie mogłoby funkcjonować?

Pierwsza waga, określana również jako szalkowa, była modelem dwuramiennym z talerzami (szalkami, stąd też nazwa), które zwiększały się na jej końcach. Oparcie dla dźwigni stanowił stojak, natomiast jako ciężarki najczęściej wykorzystywano granitowe kamienie. Używano ją jako wagę apteczną starą do sporządzania lekarstw, służyła również ważeniu kruszców i towarów.

Dalszych modyfikacji dokonali Rzymianie, tworząc wagę funkcjonującą pod nazwą rzymska lub bezmian. Zastąpili oni talerz z ciężarem tylko jednym ciężarkiem, przesuwanym wzdłuż ramienia. Cechę charakterystyczną tego przyrządu stanowiły nierównomierne ramiona: na krótszym zawieszano towar, na dłuższym natomiast podczepiany był ciężarek.

Waga apteczna stara sprężynowa

Z czasem ważeniu zaczęto poddawać coraz to większą ilość różnorodnych przedmiotów, o zróżnicowanych wielkościach. Rozwój handlu oraz towarzyszące mu nieustannie zwiększające się potrzeby ludzkie wymuszały regularne doskonalenie urządzeń, bez których takie pomiary nie byłyby w ogóle możliwe. Takim sposobem, na początku XVII wieku zaczęły pojawiać się wagi sprężynowe, których główną część stanowił element sprężysty.

stara waga apteczna

Mimo niewielkich rozmiarów i braku odważników mechanizm okazał się jednak niedokładny. W farmacji nadal największą popularnością cieszyła się stara waga apteczna szalkowa. Podczas jej używania należało pamiętać, aby na szalce po prawej stronie stawiać naczynie, natomiast lewy talerzyk przeznaczyć na ciężarki.

Rozwój wag wiązał się również z koniecznością ujednolicenia miar aptekarskich. Nieco wcześniej, bo w roku 1555 Rada Municypalna w Norymbergi dokonała unifikacji miar masy. Za podstawową jednostkę systemu wagowego uznano uncję, która dzieliła się na funty, drachmy, skrupuły i grany.

Stare wagi apteczne jednoszalkowe

Norymberski system miar i wag obowiązywał do wieku XVIII. W roku 1791 we Francji wprowadzono bowiem system dziesiętny, który na tereny Polski dotarł dopiero w drugiej połowie XIX wieku. Za podstawową jednostkę pomiaru przyjęto wtedy gram.

Do pomiarów na starej wadze aptecznej, wykorzystywanej w farmacjiposługiwano się ciężarkami wykonanymi z mosiądzu. Drobniejsze odważniki były natomiast produkowane z niklu, platyny oraz srebra. Maleńkie ciężarki posiadały ponadto odmienne kształty, mające ograniczać ryzyko pomyłek.

Kolejne, wielkie zmiany przyniósł dopiero rok 1945. Właśnie wtedy szwajcarski wynalazca Erhard Mettler skonstruował wagę analityczną o całkowicie nowej budowie- jednoszalkowej. Pojawienie się tego typu urządzeń spowodowało, że na rynku szybko zaczęło zanikać zapotrzebowanie na tradycyjne wagi dwuszalkowe oraz stare wagi apteczne.

Dzisiaj, branża farmaceutyczna wykorzystuje udoskonalone modele jednoszalkowe, będące urządzeniami elektrycznymi, takie jak waga apteczna lub waga proszkowa. Niezaprzeczalnie są one niezwykle precyzyjne oraz wygodne w użytkowaniu, jednakże wagi aptekarskie stare to urządzenia z duszą i charakterem, które wciąż przyciągają największych pasjonatów.